PEN dışındaki dünya yeterince hoyrat değil mi? Her üye görüşünü zarif bir üslup ile ifade edebilir. Yoksa yanlış yerdedir. Hiçbir soylu amaç edep dışı söz ve davranışı haklı kılmaz. Farklı görüşler, değerlendirmeler olması doğaldır. Ama hiçbir üye başkalarına kendi görüş ve amacını empoze etmeye çalışmamalı. Öte yandan, kurum içi sorunlar kurum içinde çözülmeli. Medya baskısı ile şu veya bu yönde sonuç almaya çalışmak yanlış.
Çin kültüründe "Kriz" ile "fırsat" aynı kelime ile ifade edilirmiş. Dilerim bu nâhoş dönem kurum olarak gelişmemize vesile olur.
PEN hiçbir üyeye ait değil, bütün üyelere ait. Öte yandan, üyeler de -amaç ve ilkeler bakımından- PEN'e ait. Bu bir sözleşme. Ve bu noktada PEN üzerinde düşünmek verimli olabilir. Yer yer bildiklerinizi tekrarlama pahasına, kısa bir gezi:
P.E.N nedir?
PEN 1921'de Londra'da yola çıkan ve günümüzde 105 ülkede 145 özerk merkezde çalışan dünya yazarlar hareketidir. Gezegende yaklaşık 10,000 üye vardır.
PEN üyeliği
Bu isim şu kelimelerin baş harflerinden oluşturulmuştur: P=Poets / Şairler & Playwrights / Piyes yazarları, E=Essayists / Denemeciler, N=Novelists / Romancılar. Başlangıçta edebiyat ile sınırlı tutulan PEN üyeliği sonradan "literatür" anlamında kullanılarak çeşitlilik kazanmıştır. "Yazar" terimi edebiyat alanı ile sınırlı değildir; felsefe, tarih yazımı, gazetecilik, bilim, çeviri ve yayıncılık gibi alanları da kapsar. Günümüzde bazı merkezler karikatüristleri de üye kabul etmektedir ve bu bütün merkezlere önerilen bir genişlemedir. PEN'in amacı dünyada kültürlerarası, dillerarası, uluslararası işbirliği, dayanışma ve ifade özgürlüğü olarak özetlenebilir. İfade özgürlüğü konusunda titiz olması bakımından şu veya bu tarz bir totaliter (tek partili) rejim isteyen bir yazar üye olmamalıdır. Kuzey Kore'de PEN yoktur; İran PEN Merkezi tıpkı Küba PEN Merkezi gibi sürgündedir. Her üye Uluslararası PEN "Anayasasını" ("Charter") imzalar, böylece amaç ve değerler konusunda onay vermiş ve sorumluluk üstlenmiş olur.
P.E.N ne değildir?
PEN siyasî bir yapı değildir. UNESCO nezdinde A kategorisinde olan bir sivil toplum kuruluşudur.
Uluslararası örgütlenme
Her yıl uluslararası kongre yapılır. Uluslararası Yönetim Kurulu üyeleri kongrede seçilir.
2007 Senegal Kongresi'ndeki yenileme ile Uluslararası Yönetim Kurulu:
Uluslararası Başkan Jiri Gruşa, Avusturya PEN Merkezi
Uluslararası Sekreter Eugene Schoulgin, Norveç PEN
Uluslararası Hazinedar Eric Lax, ABD PEN
Mike Butscher, Sierra Leone PEN
Takeaki Hori, Japonya PEN
Mohamed Magani, Cezayir PEN
Elisabeth Nordgren, Fin PEN
Kristin T.Schnider, İsviçre-Alman PEN
Cecelia Balcazar, Kolombiya PEN
Haroon Sıddiqui, Kanada PEN
Londra'daki uluslararası merkez ofisindeki profesyonel ekipte Caroline McCormick Müdür, Frank Geary Uluslararası Programlar Direktörü ve Karen Efford Programlar Görevlisi olarak çalışmaktadır.
P.E.N merkezleri özerk ve eşittir
Her Merkez kendini yönetir. Uluslararası Yönetim Kurulu ile Uluslar arası Merkez kardeş merkezlerin iletişiminde ve doğabilen sorunlarda yardımcı olur.
105 merkezin hepsi faal mi?
Zaman zaman bazı merkezler işlemez olmuştur. Uluslararası Kongre o tür bir merkezin "uykuda" sayılmasına karar verebilir. Uyanması veya hayata dönmesi için Uluslararası Merkez -istenirse- yardıma çalışır.
Her merkez devlet/hükümet ile uyum halinde midir?
Aksine. Siyasî birer oluşum olmamalarına rağmen ifade özgürlüğü nedeniyle hemen her merkez devlet ve hükümet ile gerginlik yaşar. Çin PEN Merkezi devlet yanlısı olarak bilinir; nitekim ayrıca sürgünde bir Çin PEN Merkezi vardır. ABD PEN Merkezi ABD politikalarına karşı duragelmiştir.
Uluslararası PEN Kongrelerinde resmî diller nelerdir?
İngilizce, Fransızca, İspanyolca.
Uluslararası PEN camiasında her şey güllük gülistanlık mıdır?
İnsanların olduğu yerde görüş ve öncelik farklarına bağlı olarak çatışma olması doğaldır. Önemli olan bu çatışmaların üslubu, düzeyi, aşma çabası ve yoludur. Uluslararası PEN hareketinde İngilizce'nin fazla egemen olduğunu ileri süren Fransa PEN Merkezi ‘Fransızcacı / Frankofon' bir güçbirliği istemektedir. Bu bağlamda Senegal'deki kongrede gergin anlar yaşanmıştır.
ABD PEN'i etkili olagelmiş midir?
Uluslararası PEN Başkanı seçilen tek ABD PEN üyesi Arthur Miller olmuştur. PEN daha çok Avrupa ağırlıklı bir tarihe sahiptir.
Uluslararası Başkan mı daha etkilidir, Uluslarararası Sekreter mi?
Başkan daha çok bir itibar mevkiidir. Çek asıllı Avusturyalı Jiri Gruşa saygın bir yazar ve şahsiyettir. İstanbul'da yaşayan ve romanları Metis tarafından yayımlanan Norveçli yazar Eugene Schoulgin Türkiye PEN'inin de oyu ile Senegal'de Uluslararası Sekreter seçilmiştir. BM Genel Sekreteri gibi faal olan en yetkili kişi Uluslararası Sekreter'dir.
Uluslararası Başkan Yardımcıları (Vice Presidents) kimler? Bu konum ne anlama geliyor?
Bu unvan Uluslararası PEN'in en yüksek ödülü. Senegal'de Margaret Atwood'un dahil edilmesiyle otuz kişi oldular.
PEN BM gibi bir şey mi?
Birleşmiş Milletler'de devletler-hükümetler temsil edilir. Devlet çıkarları ile nasyonalizm ağırlık taşır. PEN ise bütün dillerdeki zenginliklere saygılı kardeş oluşumlar demektir. Bu bakımdan hem dünya barışı hem de geleceğin dünya toplumu açısından BM'den daha anlamlı, ulus-ötesi bir platformdur. Enternasyonaldir, enternasyonalizme saygılıdır.
PEN üyeleri eşittir
PEN üyeleri yazma alanları ne olursa olsun eşittir. Hiçbir üye kendi zihnindeki "ideal PEN" yapısını -önerse bile- dayatmamalıdır. Örnek: Bir merkezde üyeleri ‘edebiyatçılar' ile ‘gazeteciler' gibi gruplara ayırıp hiyerarşik düşünmek bir çeşit ırkçılık olur.
PEN Türkiye Merkezi
1950'de Halide Edip Adıvar'ın başkanlığında kurulmuş, Tahsin Yücel'in başkanlığı döneminde yapılan 12 Eylül askerî darbesi üzerine kapanmış, 1989'da Yaşar Kemal'in kurucu başkanlığında hayata dönmüştür. Sonraki başkanlar: Şükran Kurdakul, Alpay Kabacalı, Nebile Direkçigil, Üstün Akmen, Vecdi Sayar, Tarık Günersel...
PEN Türkiye Merkezi'nin örgütlenmesi günümüzde nasıl?
Çeviri ve Dil Hakları Komitesi, Hapisteki Yazarlar K, Kadın Yazarlar K, Barış için Yazarlar K, Yayın Komitesi ve Öykü Komitesi vardır. 2007 sonbaharında Türkiye'de ilk kez Sürgün Yazarlar Komitesi kuruldu: Türkiye başka ülkelerde zor durumda olan yazarlara kucak açabilmeli.
Üye sorumluluk ve yetkileri nelerdir?
Sorumluluk alanı:
1) PEN amaç ve ilkelerine uygun olarak, gerek dernek içinde gerekse kamuoyu ve basın ile ilişkilerde düzeyli ve özenli davranmak. Aynı çizgide, kurum içi konuların kurum içinde kalmasına özen göstermek, şu veya bu yolla -mesela medyayı baskı aracı olarak kullanarak- karar sürecini etkilemekten kaçınmak.
2) Aidat (ödenti) : Yılda 60 YTL. (Üye kabul edilişte bir kere için 75 YTL.)
P.E.N : Amaç ve Yapı Üzerine Notlar
Önce saygı
Anıyoruz, okuyoruz:
Halide Edip Adıvar... Fikret Adil... Dursun Akçam... Teoman Aktürel... Tahir Alangu... Duygu Asena... Behçet Aysan... Nurullah Berk... Necati Cumalı... Aziz Çalışlar... Abidin Dino... Sulhi Dölek... Müştak Erenus... Muhsin Ertuğrul... Bedri Rahmi Eyüboğlu... Memet Fuat... Macit Gökberk... Reşat Nuri Güntekin... Vedat Günyol... İbrahim Hoyi... Rıfat Ilgaz... İsmet Kemal Karadayı... Refik Halid Karay... Feyyaz Kayacan... İ.Günday Kayaoğlu... Samim Kocagöz... Cenk Koyuncu... Kerim Korcan... Fuat Köprülü... Cevdet Kudret... Şükran Kurdakul... Onat Kutlar...
Değerli PEN Üyeleri,
PEN dışındaki dünya yeterince hoyrat değil mi? Her üye görüşünü zarif bir üslup ile ifade edebilir. Yoksa yanlış yerdedir. Hiçbir soylu amaç edep dışı söz ve davranışı haklı kılmaz. Farklı görüşler, değerlendirmeler olması doğaldır. Ama hiçbir üye başkalarına kendi görüş ve amacını empoze etmeye çalışmamalı. Öte yandan, kurum içi sorunlar kurum içinde çözülmeli. Medya baskısı ile şu veya bu yönde sonuç almaya çalışmak yanlış.
Çin kültüründe "Kriz" ile "fırsat" aynı kelime ile ifade edilirmiş. Dilerim bu nâhoş dönem kurum olarak gelişmemize vesile olur.
PEN hiçbir üyeye ait değil, bütün üyelere ait. Öte yandan, üyeler de -amaç ve ilkeler bakımından- PEN'e ait. Bu bir sözleşme. Ve bu noktada PEN üzerinde düşünmek verimli olabilir. Yer yer bildiklerinizi tekrarlama pahasına, kısa bir gezi:
P.E.N nedir?
PEN 1921'de Londra'da yola çıkan ve günümüzde 105 ülkede 145 özerk merkezde çalışan dünya yazarlar hareketidir. Gezegende yaklaşık 10,000 üye vardır.
PEN üyeliği
Bu isim şu kelimelerin baş harflerinden oluşturulmuştur: P=Poets / Şairler & Playwrights / Piyes yazarları, E=Essayists / Denemeciler, N=Novelists / Romancılar. Başlangıçta edebiyat ile sınırlı tutulan PEN üyeliği sonradan "literatür" anlamında kullanılarak çeşitlilik kazanmıştır. "Yazar" terimi edebiyat alanı ile sınırlı değildir; felsefe, tarih yazımı, gazetecilik, bilim, çeviri ve yayıncılık gibi alanları da kapsar. Günümüzde bazı merkezler karikatüristleri de üye kabul etmektedir ve bu bütün merkezlere önerilen bir genişlemedir. PEN'in amacı dünyada kültürlerarası, dillerarası, uluslararası işbirliği, dayanışma ve ifade özgürlüğü olarak özetlenebilir. İfade özgürlüğü konusunda titiz olması bakımından şu veya bu tarz bir totaliter (tek partili) rejim isteyen bir yazar üye olmamalıdır. Kuzey Kore'de PEN yoktur; İran PEN Merkezi tıpkı Küba PEN Merkezi gibi sürgündedir. Her üye Uluslararası PEN "Anayasasını" ("Charter") imzalar, böylece amaç ve değerler konusunda onay vermiş ve sorumluluk üstlenmiş olur.
P.E.N ne değildir?
PEN siyasî bir yapı değildir. UNESCO nezdinde A kategorisinde olan bir sivil toplum kuruluşudur.
Uluslararası örgütlenme
Her yıl uluslararası kongre yapılır. Uluslararası Yönetim Kurulu üyeleri kongrede seçilir.
2007 Senegal Kongresi'ndeki yenileme ile Uluslararası Yönetim Kurulu:
Uluslararası Başkan Jiri Gruşa, Avusturya PEN Merkezi
Uluslararası Sekreter Eugene Schoulgin, Norveç PEN
Uluslararası Hazinedar Eric Lax, ABD PEN
Mike Butscher, Sierra Leone PEN
Takeaki Hori, Japonya PEN
Mohamed Magani, Cezayir PEN
Elisabeth Nordgren, Fin PEN
Kristin T.Schnider, İsviçre-Alman PEN
Cecelia Balcazar, Kolombiya PEN
Haroon Sıddiqui, Kanada PEN
Londra'daki uluslararası merkez ofisindeki profesyonel ekipte Caroline McCormick Müdür, Frank Geary Uluslararası Programlar Direktörü ve Karen Efford Programlar Görevlisi olarak çalışmaktadır.
P.E.N merkezleri özerk ve eşittir
Her Merkez kendini yönetir. Uluslararası Yönetim Kurulu ile Uluslar arası Merkez kardeş merkezlerin iletişiminde ve doğabilen sorunlarda yardımcı olur.
105 merkezin hepsi faal mi?
Zaman zaman bazı merkezler işlemez olmuştur. Uluslararası Kongre o tür bir merkezin "uykuda" sayılmasına karar verebilir. Uyanması veya hayata dönmesi için Uluslararası Merkez -istenirse- yardıma çalışır.
Her merkez devlet/hükümet ile uyum halinde midir?
Aksine. Siyasî birer oluşum olmamalarına rağmen ifade özgürlüğü nedeniyle hemen her merkez devlet ve hükümet ile gerginlik yaşar. Çin PEN Merkezi devlet yanlısı olarak bilinir; nitekim ayrıca sürgünde bir Çin PEN Merkezi vardır. ABD PEN Merkezi ABD politikalarına karşı duragelmiştir.
Uluslararası PEN Kongrelerinde resmî diller nelerdir?
İngilizce, Fransızca, İspanyolca.
Uluslararası PEN camiasında her şey güllük gülistanlık mıdır?
İnsanların olduğu yerde görüş ve öncelik farklarına bağlı olarak çatışma olması doğaldır. Önemli olan bu çatışmaların üslubu, düzeyi, aşma çabası ve yoludur. Uluslararası PEN hareketinde İngilizce'nin fazla egemen olduğunu ileri süren Fransa PEN Merkezi ‘Fransızcacı / Frankofon' bir güçbirliği istemektedir. Bu bağlamda Senegal'deki kongrede gergin anlar yaşanmıştır.
ABD PEN'i etkili olagelmiş midir?
Uluslararası PEN Başkanı seçilen tek ABD PEN üyesi Arthur Miller olmuştur. PEN daha çok Avrupa ağırlıklı bir tarihe sahiptir.
Uluslararası Başkan mı daha etkilidir, Uluslarararası Sekreter mi?
Başkan daha çok bir itibar mevkiidir. Çek asıllı Avusturyalı Jiri Gruşa saygın bir yazar ve şahsiyettir. İstanbul'da yaşayan ve romanları Metis tarafından yayımlanan Norveçli yazar Eugene Schoulgin Türkiye PEN'inin de oyu ile Senegal'de Uluslararası Sekreter seçilmiştir. BM Genel Sekreteri gibi faal olan en yetkili kişi Uluslararası Sekreter'dir.
Uluslararası Başkan Yardımcıları (Vice Presidents) kimler? Bu konum ne anlama geliyor?
Bu unvan Uluslararası PEN'in en yüksek ödülü. Senegal'de Margaret Atwood'un dahil edilmesiyle otuz kişi oldular.
PEN BM gibi bir şey mi?
Birleşmiş Milletler'de devletler-hükümetler temsil edilir. Devlet çıkarları ile nasyonalizm ağırlık taşır. PEN ise bütün dillerdeki zenginliklere saygılı kardeş oluşumlar demektir. Bu bakımdan hem dünya barışı hem de geleceğin dünya toplumu açısından BM'den daha anlamlı, ulus-ötesi bir platformdur. Enternasyonaldir, enternasyonalizme saygılıdır.
PEN üyeleri eşittir
PEN üyeleri yazma alanları ne olursa olsun eşittir. Hiçbir üye kendi zihnindeki "ideal PEN" yapısını -önerse bile- dayatmamalıdır. Örnek: Bir merkezde üyeleri ‘edebiyatçılar' ile ‘gazeteciler' gibi gruplara ayırıp hiyerarşik düşünmek bir çeşit ırkçılık olur.
PEN Türkiye Merkezi
1950'de Halide Edip Adıvar'ın başkanlığında kurulmuş, Tahsin Yücel'in başkanlığı döneminde yapılan 12 Eylül askerî darbesi üzerine kapanmış, 1989'da Yaşar Kemal'in kurucu başkanlığında hayata dönmüştür. Sonraki başkanlar: Şükran Kurdakul, Alpay Kabacalı, Nebile Direkçigil, Üstün Akmen, Vecdi Sayar, Tarık Günersel...
PEN Türkiye Merkezi'nin örgütlenmesi günümüzde nasıl?
Bunun cevabı sitemizde yazılı: www.pen.org.tr
Çeviri ve Dil Hakları Komitesi, Hapisteki Yazarlar K, Kadın Yazarlar K, Barış için Yazarlar K, Yayın Komitesi ve Öykü Komitesi vardır. 2007 sonbaharında Türkiye'de ilk kez Sürgün Yazarlar Komitesi kuruldu: Türkiye başka ülkelerde zor durumda olan yazarlara kucak açabilmeli.
Üye sorumluluk ve yetkileri nelerdir?
Sorumluluk alanı:
1) PEN amaç ve ilkelerine uygun olarak, gerek dernek içinde gerekse kamuoyu ve basın ile ilişkilerde düzeyli ve özenli davranmak. Aynı çizgide, kurum içi konuların kurum içinde kalmasına özen göstermek, şu veya bu yolla -mesela medyayı baskı aracı olarak kullanarak- karar sürecini etkilemekten kaçınmak.
2) Aidat (ödenti) : Yılda 60 YTL. (Üye kabul edilişte bir kere için 75 YTL.)
(Bilgi için bkz: www.pen.org.tr)
3) Üstlendiği görevi yapmak.
Yetki alanı:
Uluslararası saygınlığı olan PEN üye kartı sahibi olmak.
Seçme-seçilme hakkı.
Bu notları el birliğiyle geliştirelim mi?
Düşünelim, söyleşelim, gelişelim, geliştirelim.
Ama önce saygı
Anıyoruz, okuyoruz:
...Berna Moran... Nadir Nadi... Yaşar Nabi Nayır... Aziz Nesin... Erdal Öz... Emin Galip Sandalcı... Abbas Sayar... Zeyyat Selimoğlu... Sabri Esat Siyavuşgil... Salim Şendil... Ahmet Hamdi Tanpınar... Semih Tiryakioğlu... Cavit Orhan Tütengil... Tomris Uyar... Nermi Uygur... Mehmed Uzun... Bekir Yıldız... Hür Yumer... Adnan Yücel...
Katkıları katkılara yol açsın.
Saygım ve en iyi dileklerimle,