Dünya Yazarlar Birliği PEN çeşitli dillerde yazan ve çeşitli görüşlerde olan yazarların tanışma, tartışma ve dayanışma ortamıdır. Şiddete, nefret söylemine ve sansüre karşıdır. (Bu sözleri sık tekrar ihtiyacındayım.) 

Türkiye PEN Kulübü Diyarbakır temsilcisi arkadaşım Şeyhmus Diken ile diğer bazı değerli üyelerimiz ve Kürt Yazarlar Derneği Başkanı Mehmet Deviren Yönetim Kurulu'muza nazik bir mektup yazdılar, Diyarbakır merkezli ve Kürt Dili ve Edebiyatı ağırlıklı bir Kürt PEN kulübü kurmak istediklerini belirttiler, yeni kulübün Türkiye PEN Kulübü gibi çok dilli olacağını vurguladılar. Başta ustalar ustası Yaşar Kemal olmak üzere otuz küsur yazardan imza topladıklarını açıkladılar. Türkiye PEN Yönetim Kurulu olarak bunu saygı ve sevinçle karşıladık, 102 ülkede 145 PEN kulübü olduğunu bilerek ve edebiyatın bütün dillerde özgürce gelişmesini önemseyerek destek olmaya karar verdik. Arkadaşım Şeyhmus Diken bana bu konuda sürgün şartlarında Almanya'da kurulmuş olan Kürt PEN Merkezi Başkanı Dr. Zaradachet Hajo ile bağlantı kurduğunu, bu konunun Kürt PEN Yönetim Kurulu'nda da değerlendirileceğini söyledi. Girişim grubunun daveti üzerine geçen cuma -18 Mart günü- Diyarbakır'a gittim, umutlu bir basın toplantısı yapıldı, amaç belirtildi. "Nevruz/Newroz'u başlattık," dedim; "Kürtçe özgür olmadan Türkçe özgür olamaz -çünkü o da özgürce konuşulup yazılamaz." 

Dün ve bugün bazı gazetelerde "Kürt PEN kuruluyor!" şeklinde tabiatiyle coşkulu ama kısmen hatalı bir haber çıktı. Kürt PEN Merkezi zaten var. 1990'da Almanya'da kuruldu: The Kurdish PEN Centre. Bu tür pürüzlü haberlerin kardeş PEN yönetimi ile üyelerini incitebileceğini düşünerek bu açıklamayı yazıyorum. 2007 Dakar, 2009 Linz ve 2010 Tokyo PEN Kongrelerinde Kürt PEN delegeleriyle olumlu ve sıcak sohbetlerim oldu, arkadaş olduk; Türkiye PEN Kulübü'nde yalnız Türkçe değil, Kürtçe, Ermenice, Gürcüce ve başka dillerde yazan üyeler olduğunu biliyorlardı. Bazı gazetelerde "merkezler" yerine "şubeler" denmesi bir başka hata: Dünya Yazarlar Birliği PEN özerk merkezlerden oluşan bir kulüpler federasyonu.

PEN'in amaç ve ilkeleri doğrultusunda yeni bir kulüp elbette oluşabilir. Bildiğiniz gibi bazı diller iki PEN merkezi ile ifade ediliyor: Almanca hem Almanya PEN hem de İsviçre'deki Almanca-PEN tarafından temsil ediliyor. (Avusturya'da haliyle ayrı bir PEN Kulübü var.) Türkiye PEN Kulübü hem Almanya'da kurulan kardeş Kürt PEN Kulübü'ne hem de Diyarbakır merkezli bir Kürt PEN Kulübü kurmak isteyen yazarlarımıza saygılıdır. Her halükarda, hangi yazarların nasıl örgütleneceği konusu yalnızca kendilerinin kararlarına, tercihlerine bağlıdır. Yeter ki PEN amaç, ilke ve usullerine uygun olsun.

Basında rastladığım iki hata nedeniyle bu açıklamayı yazdım: 1) Basın toplantısında sunulan metinde belirtildiği gibi, bir Kürt PEN Kulübü zaten var. 2) PEN kulüpleri birer şube değil, merkez: PEN uluslararası tüzüğü ve işleyişi ile bağlı birer özerk merkez.

Bu noktadan sonra, "Diyarbakır merkezli bir Kürt PEN Kulübü" amacı bağlamında yapılması gereken pek çok işlem ve alınması gereken onaylar var. Umudum, uluslararası iletişimin sükûnetle gerçekleştirilip en sağlıklı adımların atılabilmesi. Onyıllarca baskı altında tutulan Kürt Dili ve Edebiyatı için nasıl bir yol daha verimli olacaksa öyle olsun.

Basındaki hatalar olmasaydı, Kürt PEN girişim grubunun Diyarbakır'daki basın toplantısında sunduğu metni kısa bir sunuş ile aktaracaktım. Sunuşum biraz uzun oldu. Basın açıklamasını aktarıyorum -Türkçe ve Kürtçe olarak.

Fotoda soldan sağa: Kawa Nemir, T.Günersel, Şeyhmus Diken, Arjen Arî, Mehmet Deviren. Lal Laleş maalesef kare dışında kalmış ama olumlu enerjisi yansıyor.

Bütün dil ve edebiyatlara saygı ve en iyi dileklerimle,

Tarık Günersel
Türkiye PEN Kulübü Başkanı, PEN Uluslararası Yönetim Kurulu Üyesi


*



Poets, Şairler

Essayists, Denemeciler

Novelists, Romancılar



Kürt PEN Kuruluş Girişimi İçin Basın Açıklaması



Bilindiği üzere, ilk adımını 1921’de atan Dünya Yazarlar Birliği PEN; kuruluşunun 90. yılında 102 ülkede 145 özerk merkezden oluşan bir edebi kulüpler federasyonudur. Uluslararası PEN örgütünün dünyada 16 bin saygın üyesi vardır. PEN, Farklı görüşlerden yazarların; iletişim, tartışma ve dayanışma platformudur. Ortak amaç, edebiyatın yol göstericiliğinde dünya barışının bütün dillerde özgürce gelişmesidir. PEN sansüre, şiddete ve nefret söylemine karşıdır. PEN kulüpleri birer ‘şube’ değil, özerk birer merkezdir. Kimi çok dilli ülkelerde birden çok PEN Kulübü vardır. Mesela İspanya’da Katalan ve Bask PEN’leri buna örnektir. Yine İsviçre’de Almanca ve Roman PEN’leri vardır. Ayrıca coğrafi büyüklük nedeniyle Avustralya ve Amerika Birleşik Devletlerinde birden fazla PEN örgütünün olması kayda değerdir. Kimi PEN kulüpleri de sürgünde kurulmuştur: İran PEN, Küba PEN, Almanya’daki Kürt PEN, Uygur PEN gibi…

Aşağıda isim ve imzaları olan bizler başta büyük edebiyatçı Yaşar Kemal üstadımız olmak üzere ekli listedeki isimlerden oluşan destek grubunun birebir onaylarını alarak; Kürt PEN Girişim Komitesini oluşturduk. Girişim Komitesi olarak; başta Uluslararası PEN yöneticilerinden Sayın Eugene SCHOULGİN’i Diyarbakır’a davet ederek kendileriyle görüşüp düşüncelerimizi paylaştık ve sıcak desteklerini aldık. Böyle bir örgütlenme istencimizi öğrendikleri andan itibaren kendileri de Türkçenin dışındaki dillerde edebiyat yapan yazarlara açık olan, Türkiye PEN yönetimi ve değerli başkanları Tarık Günersel ile görüşüp bizler için çok anlamlı ve içten kurumsal desteklerini aldık. İskandinav PEN’leri ile görüşerek desteklerini aldık. Almanya’daki kardeş Kürt PEN kulübümüze destekleri için kendilerini bilgilendirdik. Uluslararası PEN Merkezinden Sayın Frank Geary ile görüşerek ön onaylarını almış bulunuyoruz.

Bundan sonraki süreç, rutin ve periyodik yasal örgütlenme sürecidir. Takvim şöyle işleyecektir. İstenen belgeler Uluslararası PEN’e sunulacak ve PEN üyesi kulüplerin ilk genel kurulunda Kürt PEN kurulması kararı için değerlendirmeye alınacaktır. Hedefimiz Kürt PEN kulübünün doğumunun 12-18 Eylül 2011 Belgrat Kongresi’ne yetişmesidir. Yetişmez ise, 2012 Seul Kongresi’nde sonuçlanması yönündedir. 

Kürtler yeni binyıla siyasal, toplumsal, ekonomik, kültürel ve entelektüel açıdan çok sancılı bir süreçten geçerek vardılar. Seksen yıllık resmi cumhuriyet tarihi; Kürt halkının topyekûn ret ve inkârı üzerinden bina edilen bir resmi tarih sürecini büyük bedeller ödeterek koca bir halka yaşattı. Kürt halkı; varlığını, siyasal mücadelesi ile kanıtlayarak var etti ve bugünlere kadar getirdi. Şimdi artık edebiyatı, sanatı ve kültürü ile ürettiklerini var eden şahsiyetlerin de var olan kurumlarına yeni ve uluslararası ağırlığı olan kendi kurumlarını da ekleyerek örgütlülüklerini pekiştirmenin vakti olduğuna inanıyoruz.

Bu istek ve ilkesel duruşumuzdan hareketle; Diyarbakır merkezli Kürt PEN kulübümüzün ana gövdesi Kürtçe olmakla birlikte, Türkçe, Ermenice, Arapça ve Süryanice gibi coğrafyamızdaki diğer dillerde yazan edebiyatçılara da kurulacak örgütümüzün açık olacağını vurgulamak isteriz.

Kürt PEN Girişim Komitesi olarak bu basın açıklamamızla örgütlenme sürecimizin başladığını değerli basının ve ilgili kamuoyunun bilgilerine sunarız.

Saygılarımızla.

18.Mart.2011 Diyarbakır





Kürt PEN Girişim Komitesi

Şeyhmus DİKEN- Türkiye PEN Diyarbakır Temsilcisi- Yazar

Mehmet DEVİREN-Kürt Yazarlar Derneği Başkanı- Yazar

Arjen ARÎ-Kürt Yazarlar Derneği Kurucu Yöneticisi- Şair-Türkiye PEN üyesi

Lal LALEŞ-Türkiye PEN Merkezinin Kürtçe yazan ilk üyesi- Şair, Yayıncı, Yazar.

Kawa NEMİR-Türkiye PEN üyesi- Şair, Yazar, Çevirmen, Editör.



Kürt PEN’in Kuruluşu İçin Başvuruda Bulunacak Olan Yazarlar



1. Yaşar KEMAL
2. İhsan ÇOLEMERGÎ
3. Naci KUTLAY
4. Şeyhmus DİKEN
5. Arjen ARÎ
6. A.Hicri İZGÖREN
7. Berken BEREH
8. Rênas JİYAN
9. Lal LALEŞ
10. Fewzî BÎLGE
11. Şener ÖZMEN
12. Kawa NEMİR
13. Mehmet DEVİREN
14. İrfan AMÎDA
15. Dîlawer ZERAQ
16. Mehmet YILMAZ
17. Yavuz EKİNCİ
18. Sidar JİR
19. Azad Z.EREN
20. Aslîxan YİLDİRİM
21. Çiya MAZÎ
22. Yaqup TİLERMENÎ
23. Aydın ALP
24. Mehmet ÇETİN
25. Metin KAYGALAK
26. Ronî WAR
27. İrfan AKTAN
28. Vecdi ERBAY
29. Salih SEZGİN
30. Nuri FIRAT
31. Lokman AYEBE



Poets, Helbestkar

Essayists, Cerebenivîs

Novelists, Romannivîs



Bo péngava damezrandina Navenda Pena Kurd daxuyaniya çapemeniyé



Yekitiya Nivîskarén Dinyayé Pen, a ku di sala 1921 de wekî navendeké hate damezrandin, piştî 90 salén di ser damezrandina navenda ewil re derbasbûyî, îro federasyona klûbén wéjeyî ye, li 102 welatan xwerékxistinkirî, xwediyé 145 navendén serxwe û xweser e.
Li tevahiya dinyayé Pen xwediyé 16 hezar endamén bi rûmet e.
Ew, platformeke azad a péwendî, nîqaş û hevkariya nivîskarén hizircuda ye.
Mebesta we a sereke û hevbeş bi serweriya wéjeyé, péşîlévekirana aştiya dinyayé ye.
Ji lew, Pen li dijî her cure sansûrkeriyé, tûndûtûjiyé û kîn û nefreté ye. Klûbén Pen’é ne ta û ne şax in; yek yek navendén ser bi xwe ne. Li welatén xwedî pirrziman ji navendeké zédetir Pen hene. Wekî mînak li Îspanyayé ji bilî Pena Spanî Pena Katalan û ya Baskî, Li Swîsreyé Pena Alman û a Roman heye. Li erdnîgariyén berfereh jî , wekî Avusturya û Emerîkayé ji yeké zédetir navénd hene. Li héla din Pen’in li surguné avabûne. Wekî Pena Îrané, a Kûbayé, Pena Uygur, û Pena Kurd a li Almanya.
Em kesén ku nav û şanenavan wan li jér, di serî de bi destûr û erékirina hosteyé mezin é wéjeyé Yaşar Kemal û 30 kesén ku di listeyé de navé wan hatiye rézkirin, me Komîteya Hewldaner a Damezrandina Navenda Pena Kurd saz kir. Komîteyé di destpéké de ji réveberén Pena Nawneteweyî biréz Eugene SCHOULGİN vexwend Amedé. Piştî dîdariyeke germ û dostane; li gel berevaniyé, me piştgiraya wî ya bi héz wergirt. Li héla din, piştî ku daxwaza me ya di vé biwaré de giha ber desté wan, réveberiya Navenda Pena Tirkiyeyé a ku dergehé wé ji nivîskarén zimanén din re jî wekirî ye, kéfxweşî û piştgiriya xwe di ser seroké xwe yé héjayî rézgirtiné biréz M.Tarik Gunersel re desteka xwe eşkere kirin û ragihandin raya giştî.

Li héla din me piştgiriya devkî ya Penén Skandînavya jî wergirt û me mebesta xwe ya di vé babeté de bi nameyeké dilnizm ragihand reveberiya Pena Kurd a li Almanyayé. Cihé kéfxweşiyé ye, ku me tékilî bi sekreteré Pena Navneteweyî rézdar Frank Geary re danî û me péşerekira wî wergirt.

Ji niha bi şûn de pévajoya rûtîn û perîyodîk a damezrandiné dest pé dike. Ew jî dé wisa be. Belgeyén pédivî dé péşkéşî Pena Navnetewî werin kirin. Armanca me ew e, ku roja biryara damezrandina Pena Kurd di Kongreya Belgradé, Kongreya ku di navbera 12-18 Îlona 2011 de were géran, derkeve. Ew jî nebe, biryar dé taloqî sala 2012é Kongreya Seûlé bibe.

Edî wext e ku kesayetén kurd, kesayetén di wéje û hûner û çandé de xwe bi berhem û afirandinén xwe heyî kirine, saziyén di qada navnetewî xwedî héz û navé wan cihé rézgirtiné ne, ava bikin û wan bikin hezdariya dezgeh û rékxirawén xwe yén heyî. 

Bi vé daxwazé, Pena ku dé li Amedé were sazkirin; digel ku gewdeyé wé dé Kurdî be, deriyé wé ji ziman û nivîskarén zimanén din; Tirkî, Ermenkî, Suryanî û Erebî re vekirî be.

Lîcneya Heldaner a Demezrandina Navenda Pana Kurd, bi vé daxuyaniyé pévajoya damezrandina Navenda Pena Kurd li Amedé dide destpékirin û vé mebesta xwe radigihîne raya giştî û.

Li gel rézgirtiné..

18.Adar.2011 Amed



Komîteya Hewldaner a Damezrandina Navenda Pena Kurd

Şeyhmus DİKEN- Nivîskar, Nûneré Pena Tirkiye é Heremé

Mehmet DEVİREN- Sereko Komeleya Nivîskarén Kurd

Arjen ARÎ-Şair,Nivîskar, Damezreneré K. Nivîskarén Kurd, Endamé Pena Tirkiyeyé

Lal LALEŞ-Şair,Nivîskar,Weşanger, Endamé Pena Tirkiyeyé

Kawa NEMİR-Şair, Nivîskar, Werger, Edîtor,Endamé Pena Tirkiyeyé