PEN dijital medyayı temel insan haklarından olan ifade özgürlüğü bakımından bir imkan sayar. Aynı zamanda şairler, piyes, deneme ve roman yazarları, gazeteciler ve blogçular dijital ortamı kullanırken ifade özgürlüğü haklarının ihlal edilmesinden ötürü sıkıntı çekmektedir. Pek çok ülkenin yurttaşları dijital medya kullanımında ciddi kısıtlamalara maruzdur. Devletler dijital teknolojiyi ifade özgürlüğünü bastırıp kişiler hakkında gizlice bilgi toplamakta kullanabilmektedir. Özel sektör ile teknoloji şirketleri bazen devlet sansürü ile ve izinsiz bilgi edinmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu durumdan ötürü PEN yaklaşımını şöyle belirlemiştir:
1.Bütün insanlar kendilerini dijital medya kanalıyla özgürce ifade hakkına sahiptir. Baskı ya da tutuklanma gibi tepkilere maruz kalmamalıdırlar. a.Dijital medya kullanan kişiler uluslararası yasalar ve standartlar bağlamında tam bir ifade özgürlüğü yaşayabilmelidir. b.Hükümetler, devletler, dijital medyada bilgi, haber, görüş ve fikir ileten kişiler hakkında soruşturma açmamalı, kimseyi baskı altına almamalıdır. c.Hükümetler dijital medyadaki ifade özgürlüğünü etkili yasalar ve standartlarla fiilen korumalıdır.
2.Bütün insanlar dijital medyada bilgi arama ve bulma hakkına sahiptir. a.Hükümetler dijital medyadaki içerikleri -yurt içi ya da uluslararası kaynak ayırımı yapmaksızın- denetleme, kısıtlama ya da sansüre tabi tutmamalıdır. b.Olağanüstü durumlarda, mesela şiddete teşvike karşı, dijital medyadaki her türlü kısıtlama uluslararası yasa ve standartlarla uyumlu olmalıdır. c.Karışıklık ya da kriz hallerinde bile, hükümetler dijital medyaya erişimi engellememeli, kısıtlamamalıdır. Dijital medyaya erişimi denetim altına almak, özellikle de kapsamlı olursa, ifade özgürlüğünü ihlaldir.
d.Hükümetler dijital medyaya herkesin tam erişimini sağlamalı, teşvik etmelidir.
3.Bütün insanlar dijital ortamda devletçe izlenmeme hakkına sahiptir. a.Hedef seçilen kişi bilsin ya da bilmesin, dijital ortamda izlenmek mahkemelik olma ya da başka türlü tepkilere yol açma gibi ifadeyi baltalayıcı bir sonuca yol açar. b.Genel bir kural olarak, hükümet ya da devletler kişiler arası iletişime nüfuz etmeye çalışmamalı, kişilerin dijital medyayı kullanışlarını izlememeli, ifadelerinde değişikliğe yol açmamalı, takibe başvurmamalıdır. c. Ulusal güvenlik bağlamında ya da olağanüstü durumlarda iz sürme gerekli görülürse meşru yasal zeminde kalınmalı, mahkeme kararı gibi gerekli hukuki yollara başvurulmalı ve bu takipler uluslararası hukuk ve standartlara uygun yapılmalıdır. d.Tam ifade özgürlüğü mahremiyet hakkını gerekli kılar. Dijital ortama dönük olarak mevcut bütün uluslararası yasalar ve standartlar uygulanmalıdır. Yeni yasa ve standartlar gerekebilir. e.Dijital ortamda üretilen veriler ve başka bilgilerin devletçe toplanması sürecinde mahremiyeti koruyucu uluslararası yasa ve standartlara uygun davranılmalı, veri toplama sınırlı sürede, amaca uygun sınırlılıkta ve ilgili kişileri haberdar ederek adım atılmalıdır.
4.Özel sektör, özellikle de teknoloji şirketleri ifade özgürlüğü gibi insan hakları ile sınırlıdır. a.Bu bildirgede yer alan ilkeler özel sektör için de geçerlidir. b.Şirketler ifade özgürlüğü dahil olmak üzere insan haklarına saygı göstermeli, ülke yasaları ile kurallarının korumadığı hallerde bile onları korumalıdır. c.Teknoloji şirketleri ürün, hizmet ve politikalarının faaliyet gösterdikleri ülkelerde insan haklarını nasıl etkilediğini tesbitle yükümlüdür. Ürün ya da hizmetleri insan haklarını ihlal ediyorsa ya da bu ihtimal varsa, şirketler planlarını ya düzeltmeli ya da geri çekmelidir. d.Teknoloji şirketleri ürün tasarımları gibi temel operasyonlarında ifade özgürlüğü ve mahremiyet ilkelerine uygun davranmalı, casusluktan kaçınmalıdır. e.Operasyonları ifade özgürlüğünü ihlale yol açarsa, devlet koruması olmasa bile, şirketler mağdur haklarını korumalıdır.
Bildirge PEN Uluslararası Yönetim Kurulunca hazırlanmış, Eylül 2012’de Güney Kore’nin Gyeogju şehrinde yapılan PEN Kongresi’nde Temsilciler Meclisi’nce onaylanmıştır.
PEN Dijital Özgürlük Bildirgesi
PEN dijital medyayı temel insan haklarından olan ifade özgürlüğü bakımından bir imkan sayar. Aynı zamanda şairler, piyes, deneme ve roman yazarları, gazeteciler ve blogçular dijital ortamı kullanırken ifade özgürlüğü haklarının ihlal edilmesinden ötürü sıkıntı çekmektedir. Pek çok ülkenin yurttaşları dijital medya kullanımında ciddi kısıtlamalara maruzdur. Devletler dijital teknolojiyi ifade özgürlüğünü bastırıp kişiler hakkında gizlice bilgi toplamakta kullanabilmektedir. Özel sektör ile teknoloji şirketleri bazen devlet sansürü ile ve izinsiz bilgi edinmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu durumdan ötürü PEN yaklaşımını şöyle belirlemiştir:
1.Bütün insanlar kendilerini dijital medya kanalıyla özgürce ifade hakkına sahiptir. Baskı ya da tutuklanma gibi tepkilere maruz kalmamalıdırlar.
a.Dijital medya kullanan kişiler uluslararası yasalar ve standartlar bağlamında tam bir ifade özgürlüğü yaşayabilmelidir.
b.Hükümetler, devletler, dijital medyada bilgi, haber, görüş ve fikir ileten kişiler hakkında soruşturma açmamalı, kimseyi baskı altına almamalıdır.
c.Hükümetler dijital medyadaki ifade özgürlüğünü etkili yasalar ve standartlarla fiilen korumalıdır.
2.Bütün insanlar dijital medyada bilgi arama ve bulma hakkına sahiptir.
a.Hükümetler dijital medyadaki içerikleri -yurt içi ya da uluslararası kaynak ayırımı yapmaksızın- denetleme, kısıtlama ya da sansüre tabi tutmamalıdır.
b.Olağanüstü durumlarda, mesela şiddete teşvike karşı, dijital medyadaki her türlü kısıtlama uluslararası yasa ve standartlarla uyumlu olmalıdır.
c.Karışıklık ya da kriz hallerinde bile, hükümetler dijital medyaya erişimi engellememeli, kısıtlamamalıdır. Dijital medyaya erişimi denetim altına almak, özellikle de kapsamlı olursa, ifade özgürlüğünü ihlaldir.
3.Bütün insanlar dijital ortamda devletçe izlenmeme hakkına sahiptir.
a.Hedef seçilen kişi bilsin ya da bilmesin, dijital ortamda izlenmek mahkemelik olma ya da başka türlü tepkilere yol açma gibi
ifadeyi baltalayıcı bir sonuca yol açar.
b.Genel bir kural olarak, hükümet ya da devletler kişiler arası iletişime nüfuz etmeye çalışmamalı, kişilerin dijital medyayı kullanışlarını izlememeli, ifadelerinde değişikliğe yol açmamalı, takibe başvurmamalıdır.
c. Ulusal güvenlik bağlamında ya da olağanüstü durumlarda iz sürme gerekli görülürse meşru yasal zeminde kalınmalı, mahkeme kararı gibi gerekli hukuki yollara başvurulmalı ve bu takipler uluslararası hukuk ve standartlara uygun yapılmalıdır.
d.Tam ifade özgürlüğü mahremiyet hakkını gerekli kılar. Dijital ortama dönük olarak mevcut bütün uluslararası yasalar ve standartlar uygulanmalıdır. Yeni yasa ve standartlar gerekebilir.
e.Dijital ortamda üretilen veriler ve başka bilgilerin devletçe toplanması sürecinde mahremiyeti koruyucu uluslararası yasa ve standartlara uygun davranılmalı, veri toplama sınırlı sürede, amaca uygun sınırlılıkta ve ilgili kişileri haberdar ederek adım atılmalıdır.
4.Özel sektör, özellikle de teknoloji şirketleri ifade özgürlüğü gibi insan hakları ile sınırlıdır.
a.Bu bildirgede yer alan ilkeler özel sektör için de geçerlidir.
b.Şirketler ifade özgürlüğü dahil olmak üzere insan haklarına saygı göstermeli, ülke yasaları ile kurallarının korumadığı hallerde bile onları korumalıdır.
c.Teknoloji şirketleri ürün, hizmet ve politikalarının faaliyet gösterdikleri ülkelerde insan haklarını nasıl etkilediğini tesbitle yükümlüdür. Ürün ya da hizmetleri insan haklarını ihlal ediyorsa ya da bu ihtimal varsa, şirketler planlarını ya düzeltmeli ya da geri çekmelidir.
d.Teknoloji şirketleri ürün tasarımları gibi temel operasyonlarında ifade özgürlüğü ve mahremiyet ilkelerine uygun davranmalı, casusluktan kaçınmalıdır.
e.Operasyonları ifade özgürlüğünü ihlale yol açarsa, devlet koruması olmasa bile, şirketler mağdur haklarını korumalıdır.
Bildirge PEN Uluslararası Yönetim Kurulunca hazırlanmış, Eylül 2012’de Güney Kore’nin Gyeogju şehrinde yapılan PEN Kongresi’nde Temsilciler Meclisi’nce onaylanmıştır.
(Çeviren: tg )