PEN Ural Altay Dayanışma Ağı'nın ilk adımı 2007'de Senegal'deki PEN Kongresi'nde Uygur PEN Başkanı Kaiser ÖzHun'un Tarık Günersel’e önerisi ile atılmıştı. İlk konferansı 2009'da İstanbul'da düzenlenen PEN Ural Altay Dayanışma Ağı'nın 5. Konferansı 19-22 Temmuz günlerinde Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te yapıldı. Bunu 23-25 Temmuz günlerinde Isık Göl kenarında gençlere yönelik "İfade Özgürlüğü" odaklı PEN Yaz Okulu izledi.
Dalmira Tilepbergenova'nın başkanlığındaki Orta Asya PEN Merkezi'nin evsahibi olduğu konferansta "Nesiller ve Dil" ve "Orta Asya'da İfade Özgürlüğü" konuları işlendi. PEN Uluslararası Genel Sekreteri Hori Takeaki ile Uluslararası PEN Direktörü Laura McVeigh ve Uluslararası Program görevlisi Emeşe Kovacs katkılarda bulundu. İrlandalı Laura McVeigh İrce-İngilizce ilişkilerine değindi.
PEN Türkiye Merkezi'nden Prof. Dr. Suat Karantay Kürtçe'nin Türkiye'de uzun süre yasak olduğunu belirterek bu bağlamdaki sorunlara değindi. Halil İbrahim Özcan Nâzım Hikmet'in bir şiirini paylaştı. Tarık Günersel Gezi Parkı odaklı çevre ve demokrasi hareketine ve Erdoğan hükümetinin artan baskıcılığını dikkat çekti.
Kırgız sosyolinguist Gulnara Jamasheva Sovyet döneminde Kırgızcanın baskı altında olduğunu vurguladı. Bazı genç Kırgızların gündelik hayatta kendi aralarında Rusça konuşmayı yeğlediğini üzülerek açıkladı.
Birçok Uygur yazar Kazakistan'da yaşıyor. Uygur PEN Merkezi'nin yeni başkanı Hamit Khamraev oldu. Rabik İsmailov "Uygur PEN Merkezi'nin öncelikle Doğu Türkistan'daki (Çin'in Şincan eyaletinde) Uygurların insan hakları ile ilgilendiğini" vurguladı. Tursun İslam Uygurların Çin'de maruz kaldığı baskılara dikkat çekti, işkence ve idam fotoğraflarının yer aldığı kitabını PEN Türkiye Merkezi'ne armağan etti.
Japon PEN'den Yukiko Chino Uygurca öğrenmekte olduğunu belirterek bu dil ve kültürle ilgili görüşlerini paylaştı. Ide Tsudomu bilgisayar ortamında yukarıdan aşağı yazmanın zorluğu karşısında Japonca'nın bir süredir soldan sağa yazıldığını, birçok Japon'un bu durumdan rahatsız olduğunu açıkladı.
Fin PEN'den Yukka Malline Fince'nin İsveç baskısı altında kaldığını, bugün Finlandiya'da Fince ile İsveççenin resmi dil olduğunu belirtti. İide Simes konuya yayıncılık bağlamında yaklaştı.
Bask PEN'den Urtzi Urrutikoetxea olumlu gelişmelere rağmen bugün Baskların ancak üçte birinin kendi aralarında Baskça konuştuğunu söyledi.
Orta Asya PEN Merkezi'nin düzenlediği yaz okuluna Kırgızistan, Özbekistan, Kazakistan, ve Tataristan'den on iki öğrenci katıldı. Programda PEN hakkında bilgi, yaratıcı yazarlık, insan hakları ve ifade özgürlüğü konuları işlendi. Tacik şair Şayeste Ravşanova Müveddet sanatçı yaratıcılığı ile katı planlama arasındaki gerilime dikkat çekti, kendini ifade yetisini geliştirici bir atölye düzenledi. Uygur-Kazak yazar Dilnur Kasımova ile Tarık Günersel yaratıcı yazarlık semineri verdi. Nariman Khayltash “Bahailikte kadına bakış” konusunu işledi. Son gece Isık Göl kıyısında ateş yakıldı, şarkılar söylendi, dans edildi, dolunay ağırlandı.
5. PEN Ural Altay Konferansı Kırgızistan'da Yapıldı
Dalmira Tilepbergenova'nın başkanlığındaki Orta Asya PEN Merkezi'nin evsahibi olduğu konferansta "Nesiller ve Dil" ve "Orta Asya'da İfade Özgürlüğü" konuları işlendi. PEN Uluslararası Genel Sekreteri Hori Takeaki ile Uluslararası PEN Direktörü Laura McVeigh ve Uluslararası Program görevlisi Emeşe Kovacs katkılarda bulundu. İrlandalı Laura McVeigh İrce-İngilizce ilişkilerine değindi.
PEN Türkiye Merkezi'nden Prof. Dr. Suat Karantay Kürtçe'nin Türkiye'de uzun süre yasak olduğunu belirterek bu bağlamdaki sorunlara değindi. Halil İbrahim Özcan Nâzım Hikmet'in bir şiirini paylaştı. Tarık Günersel Gezi Parkı odaklı çevre ve demokrasi hareketine ve Erdoğan hükümetinin artan baskıcılığını dikkat çekti.
Kırgız sosyolinguist Gulnara Jamasheva Sovyet döneminde Kırgızcanın baskı altında olduğunu vurguladı. Bazı genç Kırgızların gündelik hayatta kendi aralarında Rusça konuşmayı yeğlediğini üzülerek açıkladı.
Birçok Uygur yazar Kazakistan'da yaşıyor. Uygur PEN Merkezi'nin yeni başkanı Hamit Khamraev oldu. Rabik İsmailov "Uygur PEN Merkezi'nin öncelikle Doğu Türkistan'daki (Çin'in Şincan eyaletinde) Uygurların insan hakları ile ilgilendiğini" vurguladı. Tursun İslam Uygurların Çin'de maruz kaldığı baskılara dikkat çekti, işkence ve idam fotoğraflarının yer aldığı kitabını PEN Türkiye Merkezi'ne armağan etti.
Japon PEN'den Yukiko Chino Uygurca öğrenmekte olduğunu belirterek bu dil ve kültürle ilgili görüşlerini paylaştı. Ide Tsudomu bilgisayar ortamında yukarıdan aşağı yazmanın zorluğu karşısında Japonca'nın bir süredir soldan sağa yazıldığını, birçok Japon'un bu durumdan rahatsız olduğunu açıkladı.
Fin PEN'den Yukka Malline Fince'nin İsveç baskısı altında kaldığını, bugün Finlandiya'da Fince ile İsveççenin resmi dil olduğunu belirtti. İide Simes konuya yayıncılık bağlamında yaklaştı.
Bask PEN'den Urtzi Urrutikoetxea olumlu gelişmelere rağmen bugün Baskların ancak üçte birinin kendi aralarında Baskça konuştuğunu söyledi.
Orta Asya PEN Merkezi'nin düzenlediği yaz okuluna Kırgızistan, Özbekistan, Kazakistan, ve Tataristan'den on iki öğrenci katıldı. Programda PEN hakkında bilgi, yaratıcı yazarlık, insan hakları ve ifade özgürlüğü konuları işlendi. Tacik şair Şayeste Ravşanova Müveddet sanatçı yaratıcılığı ile katı planlama arasındaki gerilime dikkat çekti, kendini ifade yetisini geliştirici bir atölye düzenledi. Uygur-Kazak yazar Dilnur Kasımova ile Tarık Günersel yaratıcı yazarlık semineri verdi. Nariman Khayltash “Bahailikte kadına bakış” konusunu işledi. Son gece Isık Göl kıyısında ateş yakıldı, şarkılar söylendi, dans edildi, dolunay ağırlandı.
25 Temmuz 2013