Norveç PEN, Kral ile Kraliçe’nin Türkiye ziyaretini ertelemesini önerdi.

Norveç'te ifade özgürlüğünün önde gelen savunucularından Norveç PEN Merkezi, Kral Harald ile Kraliçe Sonja'nın Kasım ayında Türkiye'ye yapmayı planladığı devlet ziyaretini ertelemesini istedi. Eski bir yayınevi yöneticisi olan ve basın özgürlüğünü savunduğu için bir zamanlar ölüm tehlikesi atlatan William Nygaard, yaklaşan devlet ziyaretinin, Türkiye'de ifade özgürlüğü ve insan hakları ihlallerine karşı mücadele verenlerin çabalarına zarar vereceğine inanıyor.

Norveç PEN Başkanı William Nygaard

Nygaard Cuma günü Morgenbladet gazetesine "Bu büyük bir talihsizlik olur," dedi. “Türk makamları tarafından siyasi bir kazanç olarak kullanılır ve ülkede insan hakları için çalışanlara ket vurulmuş olur.

Nygaard bu yıl pek çok kez Türkiye'de bulundu; Başbakan Erdoğan'ın yönettiği hükümetin ifade özgürlüğünü nasıl kısıtladığını, gazetecileri ve onun rejimini eleştirenleri nasıl hapsettiğini ve toplanma özgürlüğü gibi diğer hakları nasıl engellediğini görüp dehşete düştü. Sözgelimi polis Haziran ayında göstericilere şiddetle tepki vermiş, bir ay önce pek çok kişi Erdoğan'a ve iktidardaki AKP'ye karşı 2007 yılında darbe planlama suçuyla müebbet hapse mahkum edilmişti. Davada suçlu bulunanlar arasında gazeteciler, siyasetçiler, akademisyenler ve bazı askeri yetkililer vardı.

Davayı takip eden Nygaard, Aftenposten gazetesinde mahkumiyetlerin Türkiye ve hukuk sistemi açısından "trajik" olduğunu yazmıştı. Türkiye'deki uluslararası diplomatik heyetlerin mahkeme salonunda bulunmamasına ve Norveçli diplomatların gelmemesine üzüldüğünü belirtiyor.

Nygaard, Morgenbladet'e "Davadaki savunma avukatlarına resmi bir ziyaretin nasıl karışalanacağını sorduğumda herkesten aynı cevabı aldım; çabalarına ket vurulmuş olacağını söylediler," dedi. “Umarım Norveç'in kraliyet çifti ve Dışişleri Bakanı Türkiye'deki ciddi durumun sonuçlarını kavrarlar. Norveç PEN kraliyet ailesinin bu ziyareti iptal etmesini veya belirsiz bir zamana ertelenmesini şiddetle tavsiye ediyor."

Buna rağmen Norveç'in NATO üyesi olan ve Suriyeli mültecilere yardım eden Türkiye'yle yakın bir ilişkisi var. Yüz binlerce Norveçli turist tatil için Türkiye'ye geliyor; Norveç'te ise pek çok Türk göçmen var. Kraliyet çiftine Türkiye'de Norveç ticaret heyeti ve hükümet yetkilileri eşlik edecek. Aralarında, 9 Eylül seçimlerinden sonra muhafazakarların yönettiği koalisyon hükümetinin yeni dışişleri bakanı da olacak. Nygaard, Norveçli yetkililerin bu ziyaretin gerçekleşmesine izin vererek, ticari çıkarları insan hakları meselelerinden üstün tuttuğunu iddia ediyor ama bu iddialar ilk defa ortaya atılmıyor.

Nygaard bu hafta Kraliyet Sarayına bir mektup göndererek ziyareti protesto etti ama her zamanki gibi saray sözcüsü açıklama yapmayı dışişleri bakanına bıraktı. Tüm ayarlamaları bakanlık yaparken, kraliyet ailesi bu gibi ziyaretlerde genellikle kapıyı açan veya önde görünen bir rol alırlar.

Bu ayın başlarındaki seçimlerde hükümetteki gücünü kaybeden Emek Partisi'nin Devlet Bakanı Torgeir Larsen, bu devlet ziyaretinin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün daveti üzerine planlandığını söyledi. Larsen, bir devlet ziyaretinin "geniş çaplı ilişkiler için zemin ve ifade özgürlüğünün bulunmaması gibi, endişe ettiğimiz hususlarda siyasi konuşmalar yapmak için temel oluşturacağını" söyledi. Bundan başka, Ankara'daki Norveç büyükelçiliğinin Ergenekon denen davaya gözlemci göndermeyi denediğini ama başaramadığını ve bu konudaki üzüntülerini Türk makamlara ilettiğini belirtti.

Zor Denge

Larsen, pek çok ülkede dost ilişkiler geliştirmekle eleştirel diyalogda bulunma arasında denge kurma güçlüğünü çektiklerini söyledi. “Ama zor sorularla yüzleşmek için konuşma zemini oluşturmalıyız."

Kraliyet çiftinin 5-7 Kasım tarihleri arasında yapacağı devlet ziyaretinin ertelenip ertelenmeyeceği sorusuna Larsen, “ingen aktuell problemstilling,” diye cevap verdi. Yani: gündemde yok ve pek muhtemel değil.

Bu ziyaret sırasında kendisi de muhtemelen Muhafazakarlardan yeni bir Dışişleri Bakanı ile birlikte kraliyet ailesine eşlik edecek. Muhafazakarlar, parti programında insan haklarının önemini vurguluyor ama partinin dış ilişkiler sözcüsü Ine Marie Eriksen Søreide (güçlü bir dışişleri bakanı adayı), Morgenbladet'e Ekim ortalarındaki hükümet değişikliğine kadar yorum yapmak istemediğini söyledi.