Eşrafını ve eşhasını şehrin kimliğinden söküp atarsanız, geriye sadece hüzün mekânları kalır. Şeyhmus Diken, hüzünkâr mekânların yitik sahiplerini arıyor…
Şeyhmus Diken’in Aras Yayıncılık’tan çıkan “Gittiler İşte” kitabı Bulgarcaya çevrildi. Ararat News-Publishing kitabı Bulgaristan’da Türkolog Emiliy Slavkova çevirisiyle yayınladı. Eski ve yeni kırk fotoğrafın kullanıldığı 258 sayfalık Bulgarca basım “Onlar Artık Burada Yoklar” Türkçe karşılığa denk gelecek “Eto Che Gi Niama Veche” ismini taşıyor. Kitabın kapağında cümbüşüyle Aramê Dîkran, mikrofonuyla Sami Hazinses ve başta puşici kekê Yako olmak üzere Diyarbakır Ermenilerinin toplu fotoğrafı bulunuyor.
Şeyhmus Diken’in Gittiler İşte kitabı Mayıs 2011’de yayınlanmış ve kısa zamanda iki baskı yapmıştı. Gittiler İşte, usta kalemin havsalasındaki Diyarbekir’i; Ermenisi, Kürdü, Süryanisiyle, insanları, sokakları ve sesleriyle kadim Amed’i, Dikranagerd’i, DikranAmed’i anlatan denemeler. Kent kültürü, kimlik, yerel tarih gibi alanlara özel ilgi duyan, aktif sivil toplumcu Şeyhmus Diken, Gittiler İşte’de okuyucuyu hüzünlü, sitemli, bir o kadar umut veren bir yolculuğa çıkarıyor.
Attığı her yeni başlıkta, birlikte yaşamanın, birbirine karışmanın, kendi dilini, kendi tadını oluşturmanın rüyasını özleyen, Diyarbekir’in dar küçelerini geride bırakmış ciranolarını, kirivlerini, “komşularını, kirvelerini” bir daha görmemecesine kentten göçüp gitmiş şahsiyetler Mıgırdiç Margosyan, Aram-Artin Ateşyan, Antranik Zor-Anto Dayı, Sahag Şişmanyan, Tavit Ğazaryan, Dikran Mıgunt, Oşin Çilingir, Sarkis Çerkezyan, Lawê Mala Ağacan, Samuel Uluç- Sami Hazinses, Sobaci Antranik, Yemenici Şişko Agop, Karabetê Xaço, Aramê Dîkran Melîkyan, William Saroyan-Aram Karaoğlanyan, Onnik ve Ara Dinkçiyan, Sarkis ve Bayzar Alato, Zavên-Mağak-Vartan Uzatmaciyan, Lawê Kekê Yako Udi Yervant Bostanci, Mustafa Cemilpaşazade ve aşkı Elena, Mustafa İlhan-Miçê, Kemani Sarkis, Tatyos Ensertciyan, Bedri Ayseli, Kenan Sarraf, Sezar Avedikyan, Fethiye Çetin, Rafii Hermon Araks, Süryani Gavur Samo, Kasap Kalê, Kuyumcu Cemil ve Celil, Xalê Nijdo, Samuel Aktaş, Peder Saliba, Gabriel Akyüz, Puşici Lutfi Usta, Naum Faik Palak, Süryani Bahê, Cercis Yüksel ve Hrant Dink ve diğerlerini bir kalemkâr edasıyla ince ince işliyor. Farklı zamanlarda yazılmış şarkılar, çekilmiş fotoğraflar, çıkılmış yolculuklar, bugünden geçmişe uzanan bir köprünün taşları gibi, usta bir işçilikle yan yana diziliyor. Ve kimi yerleri yıkılmış bu köprünün bekçiliğine soyunan Şeyhmus Diken, yıllar sonra çıkagelenlere, evinin yolunu arayanlara, kelam dinlemeye gönlü olanlara, gücü yetenlere yol gösteriyor…
Şeyhmus Diken, saklı mekânların varislerini yâd edip hafıza tazeliyor. İstanbul’a tedavi için gitmeden önce, kilisenin avlusundaki müştemilat bölümünde bir başına ve yapayalnız anılarıyla yaşayan son Ermeni Anto Dayı ipten kuşağıyla beline bağlı şalvarının cebinde taşırdı damı çökmüş kilisenin kapısının Miteloğlu anahtarından kilidini. Bir ritüel gibiydi kapının kilidini açışı. Gidip gelen hafızasıyla sürekli yinelerdi: “Gittiler işte, hepsi gitti, bir tek ben kaldım geriye. Sahibi de, bekçisi de benim bu kilisenin.” Diyarbekirli Kekê Yako ayakkabısındaki kar’ı yere vurarak Boyaxçi Emoş’un puşi tezgahhanesinden içeri girdi.
“Puşilar bitti mi Tümes!”. “Bitti usta.” “Yaşa Tümes.” “Usta. Gene çezme verecaxsan?” “He Tümes, sen çalış, iş hazır.” “Ya oni da bitırsem, gine puşi var?” “Var Tümes var. Sen bitır. Arxasi bitmez” “Vay benım babam vay. Çezme de sahan, dezge de sahan. Para da sahan qurban olsun…” Puşici Tümes böyle bıraktı ipekli dokumayı, puşi tezgâhını ve Diyarbekir’i, başındaki kendi dokuduğu ipekli puşisi ile… Gittiler İşte’nin Yazarı Şeyhmus Diken, kitabının Bulgarca Basımının tanıtım resepsiyonu, söyleşi ve imzası için 11-14 Mayıs Tarihleri arasında davetli olarak Bulgaristan’da olacak.
Şeyhmus Diken’in “Gittiler İşte” kitabı Bulgarcada
Şeyhmus Diken’in Aras Yayıncılık’tan çıkan “Gittiler İşte” kitabı Bulgarcaya çevrildi. Ararat News-Publishing kitabı Bulgaristan’da Türkolog Emiliy Slavkova çevirisiyle yayınladı. Eski ve yeni kırk fotoğrafın kullanıldığı 258 sayfalık Bulgarca basım “Onlar Artık Burada Yoklar” Türkçe karşılığa denk gelecek “Eto Che Gi Niama Veche” ismini taşıyor. Kitabın kapağında cümbüşüyle Aramê Dîkran, mikrofonuyla Sami Hazinses ve başta puşici kekê Yako olmak üzere Diyarbakır Ermenilerinin toplu fotoğrafı bulunuyor.
Şeyhmus Diken’in Gittiler İşte kitabı Mayıs 2011’de yayınlanmış ve kısa zamanda iki baskı yapmıştı. Gittiler İşte, usta kalemin havsalasındaki Diyarbekir’i; Ermenisi, Kürdü, Süryanisiyle, insanları, sokakları ve sesleriyle kadim Amed’i, Dikranagerd’i, DikranAmed’i anlatan denemeler. Kent kültürü, kimlik, yerel tarih gibi alanlara özel ilgi duyan, aktif sivil toplumcu Şeyhmus Diken, Gittiler İşte’de okuyucuyu hüzünlü, sitemli, bir o kadar umut veren bir yolculuğa çıkarıyor.
Attığı her yeni başlıkta, birlikte yaşamanın, birbirine karışmanın, kendi dilini, kendi tadını oluşturmanın rüyasını özleyen, Diyarbekir’in dar küçelerini geride bırakmış ciranolarını, kirivlerini, “komşularını, kirvelerini” bir daha görmemecesine kentten göçüp gitmiş şahsiyetler Mıgırdiç Margosyan, Aram-Artin Ateşyan, Antranik Zor-Anto Dayı, Sahag Şişmanyan, Tavit Ğazaryan, Dikran Mıgunt, Oşin Çilingir, Sarkis Çerkezyan, Lawê Mala Ağacan, Samuel Uluç- Sami Hazinses, Sobaci Antranik, Yemenici Şişko Agop, Karabetê Xaço, Aramê Dîkran Melîkyan, William Saroyan-Aram Karaoğlanyan, Onnik ve Ara Dinkçiyan, Sarkis ve Bayzar Alato, Zavên-Mağak-Vartan Uzatmaciyan, Lawê Kekê Yako Udi Yervant Bostanci, Mustafa Cemilpaşazade ve aşkı Elena, Mustafa İlhan-Miçê, Kemani Sarkis, Tatyos Ensertciyan, Bedri Ayseli, Kenan Sarraf, Sezar Avedikyan, Fethiye Çetin, Rafii Hermon Araks, Süryani Gavur Samo, Kasap Kalê, Kuyumcu Cemil ve Celil, Xalê Nijdo, Samuel Aktaş, Peder Saliba, Gabriel Akyüz, Puşici Lutfi Usta, Naum Faik Palak, Süryani Bahê, Cercis Yüksel ve Hrant Dink ve diğerlerini bir kalemkâr edasıyla ince ince işliyor. Farklı zamanlarda yazılmış şarkılar, çekilmiş fotoğraflar, çıkılmış yolculuklar, bugünden geçmişe uzanan bir köprünün taşları gibi, usta bir işçilikle yan yana diziliyor. Ve kimi yerleri yıkılmış bu köprünün bekçiliğine soyunan Şeyhmus Diken, yıllar sonra çıkagelenlere, evinin yolunu arayanlara, kelam dinlemeye gönlü olanlara, gücü yetenlere yol gösteriyor…
Şeyhmus Diken, saklı mekânların varislerini yâd edip hafıza tazeliyor. İstanbul’a tedavi için gitmeden önce, kilisenin avlusundaki müştemilat bölümünde bir başına ve yapayalnız anılarıyla yaşayan son Ermeni Anto Dayı ipten kuşağıyla beline bağlı şalvarının cebinde taşırdı damı çökmüş kilisenin kapısının Miteloğlu anahtarından kilidini. Bir ritüel gibiydi kapının kilidini açışı. Gidip gelen hafızasıyla sürekli yinelerdi: “Gittiler işte, hepsi gitti, bir tek ben kaldım geriye. Sahibi de, bekçisi de benim bu kilisenin.” Diyarbekirli Kekê Yako ayakkabısındaki kar’ı yere vurarak Boyaxçi Emoş’un puşi tezgahhanesinden içeri girdi.
“Puşilar bitti mi Tümes!”.
“Bitti usta.”
“Yaşa Tümes.”
“Usta. Gene çezme verecaxsan?”
“He Tümes, sen çalış, iş hazır.”
“Ya oni da bitırsem, gine puşi var?”
“Var Tümes var. Sen bitır. Arxasi bitmez”
“Vay benım babam vay. Çezme de sahan, dezge de sahan. Para da sahan qurban olsun…”
Puşici Tümes böyle bıraktı ipekli dokumayı, puşi tezgâhını ve Diyarbekir’i, başındaki kendi dokuduğu ipekli puşisi ile…
Gittiler İşte’nin Yazarı Şeyhmus Diken, kitabının Bulgarca Basımının tanıtım resepsiyonu, söyleşi ve imzası için 11-14 Mayıs Tarihleri arasında davetli olarak Bulgaristan’da olacak.