İstanbul'da doğdu. İzmir Amerikan Kız Lisesi ve Paris Yüksek Gazetecilik Okulu'nu bitirdi. Sorbonne Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tiyatro Araştırmaları Bölümüne devam etti. 1968-2001 yıllarında Milliyet Gazetesi'nde çalıştı. 1972'de arkadaşlarıyla birlikte Milliyet Sanat Dergisi'ni kurdu yönetti. Türkiye Tiyatro Eleştirmenleri (TEB), KA-DER , WINPEACE, Nazım Hikmet Kültür Sanat Vakfı kurucularından. Birçok kitabı arasında "Leyla Gencer:Tutkunun Romanı" İngilizce, Fransızca ve İtalyanca yayınlandı. 2001'den bu yana Cumhuriyet Gazetesinde yazar.
PEN Başkanı Zeynep Oral'dan Ocak-Şubat Mektubu
Sevgili ve Sayın PEN Üyeleri,
2021 Yılına kötü girdik. Virüslerle boğuşarak, hak ve hukuksuzlukla, şiddet ve alçaklıkla, yalan ve talanla, işsizlik ve yoksullukla boğuşa boğuşa girdik.
Ocak ayında geçirdiğim bir ameliyat ve ailemdeki sağlık sorunları nedeniyle sizlere geçen ayki mektubumu yazamadım. Sadece ben değil, PEN Yönetim Kurulunda çalışan bir çok arkadaşım da badireler atlattı. Ama bu, derneğimiz için çalışmadık demek değildir. Elimizden geleni yapmayı sürdürüyoruz.
Ayırımcılıktan, gerilimden, kavgadan, şiddetten medet uman bir yönetimde … Başta laiklik olmak üzere, Cumhuriyet ilkelerine ve Kadınlara hakareti âdet haline getirmiş; gerici, yobaz, din taciri bir zihniyette… En ufak eleştiriye tahammülü olmayan; sosyal medyayı, meslek kuruluşlarını, sivil toplum örgütlerini “kitle imha silahı” olarak gören; sivil toplumu bitirmeye çalışan, üniversitelere kayyım atayabilen bir otoriter sistemde... Zaten düşünce ve ifade özgürlüğünü benimsemiş bağımsız Sivil Toplum Kuruluşlarının çalışmaktan başka herhangi bir umarı yok.
Bunu dedikten sonra Ocak ve Şubat aylarına ilişkin çalışmalarımızı özetleyeceğim… Ama önce, Türk edebiyatının başı sağ olsun diyorum:
13 Ocak’ta değerli üyemiz, gazeteci, araştırmacı yazar Emin Karaca’yı ; 14 Şubat’ta ise yine üyemiz, Türk Edebiyatının 1950 kuşağı öncü temsilcilerinden değerli yazarımız Demir Özlü’yü sonsuzluğa yolcu ettik.
Ocak ayının ilk günlerinde Boğaziçi Üniversitesine siyasal erk tarafından kayyum atanması üzerine ilk tepki gösteren kuruluşlar arasındaydık. 8 Ocak’ta dışarıdan atanan kayyumun geri çekilmesini istedik. Üniversitelerin özgür düşünceyi, eleştirel düşünceyi geliştiren ilim ve bilim yuvaları olması gerektiğini; üniversitelerin siyaset aracı olarak kullanılamayacağını haykırdık. Üniversiteye, eğitime, düşünceye, protesto haklarını kullanan gençlere vurulan kelepçeyi kınadık.
19 Ocak’ta Hrant Dink’i pandemi koşullarında andık ve “Gerçek failleri bulunmamış suikastlarla bir arada yaşamaya alışmak istemiyoruz!" diyerek, gerçek faillerin bir an önce bulunmasını ve adaletin yerine getirilmesini istedik.
21 Ocak’ta Türkiye Yayıncılar Birliğinin “Yayınlama Özgürlüğü” raporunun açıklandığı “Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödül Törenine” zoom üzerinden katıldık ve konuşmalarımızı yaptık.
14 Şubat’ta Sevgililer Günü ve Dünya Öykü Gününü ”Bizler, Demokrasi ile Edebiyatın birbirine yürekten bağlı iki sevgili olduğuna inanırız. Öykülerimizin kahramanlarıdır onlar. İsteriz ki Aşk öyküleri sonsuza dek sürsün; ikisini ayıran zulüm dönemleri, baskı, işkence, şiddet dönemleri, cehalet ve vicdansızlık dönemleri ise kısa…” diyerek, ikisini birlikte kutladık
Tüm açıklama ve bildirilerimizin ayrıntılarını sitemizde okuyabilirsiniz.
Eğer vakit ayırıp internette sitemize (www. pen.org.tr) girecek olursanız, edebiyatın çeşitli alanlarında mini söyleşileri izleyebilirsiniz. Bu konuda zoom aracılığıyla buna olanak sağlayan Tarık Günersel’e ve katkıda bulunan tüm arkadaşlara teşekkür ederim.
Anımsayacaksınız geçen yılın sonunda bir çağrıda bulunmuş, sadece cinsel tacizi değil, şiddet dili, nefret dili, ayırımcı dili, tehdit ve baskıları önleyici, mağduru koruyucu mekanizmalar kurmak üzere eşgüdümlü çalışma başlamıştık. Çağrımıza yanıt veren kurumların (Türkiye Yazarlar Sendikası, Türkiye Yayıncılar Birliği ve Çevirmenler Meslek Birliği ve PEN) temsilcileriyle çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Sonuçları sizlerle paylaşacağız.
Ocak ayı kitabı olarak “Her Savaştan Bir Yara: 100. Yılında Cumhuriyet’in Popüler Kültür Haritası-1, (Yapı Kredi Yayınları) kitabını seçtik. Derya Bengi ile Erdir Zat’ın kaleminden edebiyatın, müziğin, sinemanın sesi, soluğuyla görkemli bir resmigeçit.
Şubat ayı kitapları olarak da Mustafa Suphi ve 15’leri saygıyla anarak, ülkemizdeki aydın katliamının hiç bitmediğini de acıyla düşünerek ve hiçbir şeyin karanlıkta kalmayacağına olan inancımızla, iki kitap seçtik: Ahmet Kardam’ın ezber bozan, etkileyici biyografisi “Mustafa Suphi Karanlıktan Aydınlığa” (İletişim), ve Cazim Gürbüz’ün kapsamlı araştırması “Mustafa Suphi Olayı ve Edebiyata Yansımaları” (Berfin).
İki ay boyunca titiz bir çalışma sonucu bir seçim daha yaptık. 2021 PEN Duygu Asena Ödülü’nü kime vereceğimizi oy birliğiyle belirledik. Ancak bunu şimdi size söylemeyeceğim. Eşitlik ilkesine bağlı olarak, bunu 22 Şubat Pazartesi günü (yani yarın) tüm basına ve üyelerimize ayni anda açıklayacağız. Seçimimizin sizleri mutlu edeceğine inanıyorum.
Sevgi ve Saygılarımla,
Zeynep Oral
PEN Türkiye Başkanı